دسته بندی موضوعی احکام شرعی - ربا


1-تصرف در ربا
        حرمت ربا دادن و ربا گرفتن و حکم تصرف در قرض ربائی
        2284 - ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است و کسی که قرض ربایی گرفته اگر چه کار حرامی کرده ولی اصل قرض صحیح است و می تواند در آن تصرف نماید.

2-خريد با پول ربا
        اگر لباسی را با پول ربا یا پول مخلوط به حرام بخرد
        2286 - اگر لباسی را بخرد و بعدا از پولی که بابت ربا گرفته یا از پول حلالی که مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد چنانچه موقع خریداری قصدش بوده که از این پول بدهد پوشیدن آن لباس و نماز خواندن با آن جایز نیست ونیز اگر پول ربایی با حلال مخلوط به حرام داشته باشد و به فروشنده بگوید که این لباس را با این پول می خرم پوشیدن آن لباس حرام است و اگر بداند پوشیدن آن حرام است نماز هم با آن باطل می باشد.

3-ربا از پدر
        جواز گرفتن ربا از کافر حربی و از پدر و فرزند و همسر
        2080 - اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد،و نیز پدر و فرزند و زن و شوهر می توانند از یکدیگر ربا بگیرند.

4-ربا از فرزند
        جواز گرفتن ربا از کافر حربی و از پدر و فرزند و همسر
        2080 - اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد،و نیز پدر و فرزند و زن و شوهر می توانند از یکدیگر ربا بگیرند.

5-ربا از كافر
        جواز گرفتن ربا از کافر حربی و از پدر و فرزند و همسر
        2080 - اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد،و نیز پدر و فرزند و زن و شوهر می توانند از یکدیگر ربا بگیرند.

6-ربا از همسر
        جواز گرفتن ربا از کافر حربی و از پدر و فرزند و همسر
        2080 - اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد،و نیز پدر و فرزند و زن و شوهر می توانند از یکدیگر ربا بگیرند.

7-ربا در قرض
        حرمت شرط هرگونه زیادی مالی یا عملی در پرداخت قرض
        2283 - اگر کسی که قرض می دهد شرط کند که زیادتر از مقداری که می دهد بگیرد،مثلا یک من گندم بدهد و شرط کند که یک من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهدکه یازده تا بگیرد ربا و حرام است بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای اوانجام دهد یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس دهد مثلا شرط کند یک تومانی را که قرض کرده با یک کبریت پس دهد ربا و حرام است و نیز اگر با اوشرط کند که چیزی را که قرض می گیرد به طور مخصوص پس دهد مثلا مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند که ساخته پس بگیرد باز هم ربا و حرام می باشد ولی اگر بدون این که شرط کند خود بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد اشکال ندارد بلکه مستحب است .

8-ربا در معامله
        حرمت معامله کمتر با بیشتر از یک جنسی که وزنی یا پیمانه ای فروش می رود
        2072 - اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه می فروشند به زیادتر از همان جنس بفروشد، مثلا یک من گندم را به یک من و نیم گندم بفروشد ربا و حرام است ، و گناه یک درهم ربا بزرگتر از آن است که انسان هفتاد مرتبه با محرم خودزنا کند، بلکه اگر یکی از دو جنس سالم و دیگری معیوب ، یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد باشد یا با یکدیگر تفاوت قیمت داشته باشند، چنانچه بیشتر از مقداری که می دهد بگیرد باز هم ربا و حرام است ، پس اگر مس درست را بدهد و بیشتر ازآن مس شکسته بگیرد، یا برنج صدری را بدهد و بیشتر از آن برنج گرده بگیرد، یاطلای ساخته را بدهد و بیشتر از آن طلای نساخته بگیرد ربا و حرام می باشد.

        حرمت معامله جنسی با همان مقدار جنس با شرط هر گونه زیاده ای
        2073 - اگر چیزی را که اضافه می گیرند غیر از جنسی باشد که می فروشد، مثلا یک من گندم به یک من گندم و ده تومان پول بفروشد باز هم ربا و حرام است ، بلکه اگرچیزی زیادتر نگیرد ولی شرط کند که خریدار عملی برای او انجام دهد، ربا و حرام می باشد.

        جواز معامله جنسی با کمتر و بیشتر از همان جنس به شرط ضمیمه
        2074 - اگر کسی که مقدار کمتر را می دهد چیزی علاوه کند، مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم بفروشد، اگر مقدار کمتر در قیمت مساوی بامقدار بیشتر همجنس آن باشد و کسی که مقدار کمتر را می دهد برای خلاصی از فروش آن به زیادتر از همجنس ، چیزی علاوه کند، مثلا یک من گندم اعلا و یک دستمال را به یک من و نیم گندم متوسط بفروشد اشکال ندارد، و همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند، مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشد، ولی اگر چیز علاوه برای فرار از ربا باشد، مثلا یک من گندم خوب را به یک من و نیم گندم خوب مثل آن بخواهد نسیه بفروشد و برای فرار ازربا چیزی بر یک من گندم علاوه کند جایز نیست .

        جواز فروش به کمتر و زیادتر از جنسی که به تعداد و متر فروش می رود
        2075 - اگر چیزی را که مثل پارچه با متر و ذرع می فروشند یا چیزی را که مثل گردو و تخم مرغ با شماره معامله می کنند بفروشد و زیادتر بگیرد، مثلا ده تا تخم مرغ بدهد و یازده تا بگیرد اشکال ندارد.

        حکم جنسی که گاهی با شماره و گاهی با پیمانه و وزن فروش می رود
        2076 - جنسی را که در بعضی از شهرها به وزن یا پیمانه می فروشند و در بعضی از شهرها با شماره معامله می کنند، اگر در شهری که آن را با وزن یا پیمانه می فروشند زیادتر بگیرد ربا و حرام است و در شهر دیگر ربا نیست .

        جواز فروش به زیادتر و کمتر در دو جنس
        2077 - اگر چیزی را که می فروشد و عوضی را که می گیرد از یک جنس نباشد زیادی گرفتن اشکال ندارد، پس اگر یک من برنج بفروشد و دو من گندم بگیرد معامله صحیح است .

        حکم معامله جنسی که از جنس دیگری بدست آمده باشد با همان جنس
        2078 - اگر جنسی را که می فروشد و عوضی را که می گیرد از یک چیز عمل آمده باشد باید در معامله زیادی نگیرد، پس اگر یک من روغن بفروشد و در عوض آن یک من و نیم پنیر بگیرد ربا و حرام است ، و احتیاط واجب آن است که اگرمیوه رسیده را با میوه نارس معامله کند زیادی نگیرد.

        حرمت معامله جو با گندم بطور غیر متساوی
        2079 - جو و گندم در ربا یک جنس حساب می شود، پس اگر یک من گندم بدهد ویک من و پنج سیر جو بگیرد ربا و حرام است ، و نیز اگر مثلا ده من جو بخرد که سرخرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می دهد مثل آن است که زیادی گرفته و حرام می باشد.

9-رباء غيرقرضى
        جواز معاوضه ارزی به زیاده و کم
        2845 - در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پولهای کاغذی مثل دلار و لیره ترکی ، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمی کند، و جایز است معاوضه نقدی بعض آنها را بابعض به زیاده و کم . و در معاوضه نسیه بعض آنها را با بعض به زیاده و کم ، درصورتی بی اشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد. و اما ربای قرضی در تمام آنها تحقق پیدا می کند، و جایز نیست قرض دادن ده دینار به دوازده دینار.

10-رباء قرضى
        تحقیق ربای قرضی در معاوضه ارزی به زیاده و کم
        2845 - در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پولهای کاغذی مثل دلار و لیره ترکی ، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمی کند، و جایز است معاوضه نقدی بعض آنها را بابعض به زیاده و کم . و در معاوضه نسیه بعض آنها را با بعض به زیاده و کم ، درصورتی بی اشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد. و اما ربای قرضی در تمام آنها تحقق پیدا می کند، و جایز نیست قرض دادن ده دینار به دوازده دینار.

11-رباى حرام
        حکم عمل کسی که سفته بدهد و پول قرض کند تا در موعد، بیشتر بدهد
        2841 - کسی که سفته در دست او است ، اگر از طرف ، پول قرض کند و سفته بدهد که در موعد، بیشتر از آنچه قرض نموده بگیرد، ربا و حرام است ، ولی اصل قرض صحیح است .

        حرمت مقداری که بانکها برای حق ناخیر بدهکاری می گیرند
        2844 - اگر برای تأخیر بدهکاری ، طلبکار چه بانکها یا غیر آنها چیزی از بدهکاربگیرد حرام است ، اگر چه بدهکار راضی به آن شود.

        ممنوعیت خرید و فروش نسیه اسکناس به زیاد و کم اگر زیادی در ازاء مدت باشد
        2845 - در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پولهای کاغذی مثل دلار و لیره ترکی ، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمی کند، و جایز است معاوضه نقدی بعض آنها را بابعض به زیاده و کم . و در معاوضه نسیه بعض آنها را با بعض به زیاده و کم ، درصورتی بی اشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد. و اما ربای قرضی در تمام آنها تحقق پیدا می کند، و جایز نیست قرض دادن ده دینار به دوازده دینار.

        حرمت قرار داد بهره برای سپرده های بانکی
        2854 - سپرده های در بانک اگر به عنوان قرض باشد و نفعی در آن قرار نشود،اشکال ندارد، و جایز است از برای بانکها که در آن تصرف کنند. و اگر نفع ، قرارداد شود، قرارداد نفع حرام و باطل است . ولی اصل قرض صحیح است ، و بانکهامی توانند در آنچه می گیرند تصرف کنند.

        حرمت سود دادن بانکها به قرضهائی که از مردم می گیرند
        2855 - فرقی نیست در قرار نفع که موجب رباست ، بین آن که صریحا قرارداد شود،یا بنای طرفین در حال قرض به گرفتن نفع باشد. پس اگر قانون بانک آن باشد که به قرضهایی که می گیرد سود بدهد، و قرض مبنی بر این قانون باشد، حرام است .

        حکم پولی که بانک به قرض دهنده بدون قرار قبلی بدهد
        2856 - اگر در موردی قرض ، بدون قرار نفع باشد نه به طور صراحت و نه به غیرآن ، قرض صحیح است . و اگر چیزی بدون قرار، به قرض دهنده بدهند، حلال است .

        حرمت قرض دادن بانکهای رهنی و غیر آن که با قرار نفع قرض می دهند
        2861 - بانکهای رهنی و غیر آنها اگر قرض بدهند با قرار نفع ، و چیزی رارهن بگیرند که در سر موعد اگر بدهکار بدهی خود را نپرداخت بفروشند، و مال خود رابردارند، این قرض با قرار نفع حرام است و قرار نفع باطل است ، ولی اصل قرض ورهن و وکالت در فروش صحیح است ، و جایز است برای بانک آن را بفروشد. و اگرکسی آن را بخرد، مالک می شود. و اگر قرار نفع نباشد و حق الزحمه بگیرد، و درمقابل قرض رهن بگیرد، مانع ندارد، و با مقررات شرعیه فروش رهن و خرید آن مانع ندارد.

12-رباى حلال
        جواز خرید و فروش نقدی اسکناس و پول به زیاد و کم
        2840 - سفته پول نیست ، و معامله به خود آن واقع نمی شود. بلکه پول ، اسکناس است و معامله به آن واقع می شود. و سفته ، برات و قبض است . و چک های تضمینی که در ایران متداول است ، مثل اسکناس پول است ، و خرید و فروش نقدی و بدون مدت آن به زیاد و کم مانع ندارد.

        عدم ممنوعیت خرید و فروش چکهای تضمینی به زیاد و کم
        2840 - سفته پول نیست ، و معامله به خود آن واقع نمی شود. بلکه پول ، اسکناس است و معامله به آن واقع می شود. و سفته ، برات و قبض است . و چک های تضمینی که در ایران متداول است ، مثل اسکناس پول است ، و خرید و فروش نقدی و بدون مدت آن به زیاد و کم مانع ندارد.

        جواز خرید و فروش نسیه اسکناس به زیاد و کم در صورتی که زیادی در ازاء مدت نباشد
        2845 - در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پولهای کاغذی مثل دلار و لیره ترکی ، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمی کند، و جایز است معاوضه نقدی بعض آنها را بابعض به زیاده و کم . و در معاوضه نسیه بعض آنها را با بعض به زیاده و کم ، درصورتی بی اشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد. و اما ربای قرضی در تمام آنها تحقق پیدا می کند، و جایز نیست قرض دادن ده دینار به دوازده دینار.

        جواز خرید و فروش نقدی اسکناس و سایر پولهای کاغذی به زیاد و کم
        2845 - در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پولهای کاغذی مثل دلار و لیره ترکی ، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمی کند، و جایز است معاوضه نقدی بعض آنها را بابعض به زیاده و کم . و در معاوضه نسیه بعض آنها را با بعض به زیاده و کم ، درصورتی بی اشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد. و اما ربای قرضی در تمام آنها تحقق پیدا می کند، و جایز نیست قرض دادن ده دینار به دوازده دینار.

        جواز معاوضه ارزی به زیاده و کم
        2845 - در مثل اسکناس و دینار کاغذی و سایر پولهای کاغذی مثل دلار و لیره ترکی ، ربای غیر قرضی تحقق پیدا نمی کند، و جایز است معاوضه نقدی بعض آنها را بابعض به زیاده و کم . و در معاوضه نسیه بعض آنها را با بعض به زیاده و کم ، درصورتی بی اشکال است که زیاده و کم به حساب مدت نسیه نباشد. و اما ربای قرضی در تمام آنها تحقق پیدا می کند، و جایز نیست قرض دادن ده دینار به دوازده دینار.

13-رباى قرضى
        باطل بودن شرط و قرار ربا و صحیح بودن اصل قرض
        2892 - قرضی که در آن قرار رباست صحیح است ، لیکن شرط و قرار باطل می باشد. وشرط زیاده علاوه بر بطلانش ، نیز حرام است .

        راه استقراض از بانکهائی که بدون ربا قرض نمی دهند
        2893 - کسانی که می خواهند از بانکها یا غیر آنها قرض بگیرند، و دهنده بدون رباقرض نمی دهد، جایز است اصل قرض را قبول کنند، و شرط را در واقع و به طور جدقبول نکنند. و در این صورت اگر اظهار قبول کنند بدون جد و قصد حقیقی ، این قرارصوری حرام نیست . بنابر این اصل قرض صحیح است و شرط باطل ، و مرتکب حرام هم نشده اند.

14-رباى مجاز
        جواز گرفتن ربا از کافر حربی و از پدر و فرزند و همسر
        2080 - اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد،و نیز پدر و فرزند و زن و شوهر می توانند از یکدیگر ربا بگیرند.

15-رباى مستحب
        استحباب پرداخت بیشتر از مقدار قرض بدون هیچگونه شرطی
        2283 - اگر کسی که قرض می دهد شرط کند که زیادتر از مقداری که می دهد بگیرد،مثلا یک من گندم بدهد و شرط کند که یک من و پنج سیر بگیرد، یا ده تخم مرغ بدهدکه یازده تا بگیرد ربا و حرام است بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کاری برای اوانجام دهد یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس دهد مثلا شرط کند یک تومانی را که قرض کرده با یک کبریت پس دهد ربا و حرام است و نیز اگر با اوشرط کند که چیزی را که قرض می گیرد به طور مخصوص پس دهد مثلا مقداری طلای نساخته به او بدهد و شرط کند که ساخته پس بگیرد باز هم ربا و حرام می باشد ولی اگر بدون این که شرط کند خود بدهکار زیادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد اشکال ندارد بلکه مستحب است .

16-فرار از ربا
        جایز نبودن حیله های شرعی برای تصحیح ربای قرضی
        2891 - اگر کسی بخواهد پولی قرض کند و ربا بدهد، یا قرض بدهد و ربا بگیرد، وبه یکی از راههایی که در بعض رساله های عملیه ذکر شده بخواهد از ربا فرار کند،جایز نیست ، و زیاده ای که می گیرد بر او حلال نمی شود. پس ربای قرضی به وجهی ازوجوه حلال نیست .

        جواز بکار بردن حیله برای فرار کردن از بیع مثل به مثل در بیع مثل به مثل
        2895 - در بیع مثل به مثل اگر قیمتها با هم اختلاف داشته باشد و بخواهند ازبیع مثل به مثل فرار کنند ج نه از زیادی ج جایز است حیله ، مثلا اگر یک کیلو گندم خوب به دو کیلو گندم بد ارزش دارد، و می خواهند یک کیلو خوب بدهند و دو کیلوبد بگیرند، در این مورد اگر چیزی ضمیمه کنند که از بیع مثل به مثل فرار کنند،جایز است .

        عدم جواز مبادله به مثل و گرفتن ربا با حیله
        2896 - اگر بخواهند مثل به مثل را مبادله کنند و ربا بگیرند با حیله ، جایزنیست . مثلا یک خروار گندم را که ارزش آن نصف دو خروار است ، اگر بخواهندمبادله کنند که یک خروار بدهند و بعد از شش ماه دو خروار بگیرند، زیادی رباست و با ضم چیزی صحیح نمی شود. و علاوه بر آنکه معامله حرام است ، باطل هم می باشد. ومثل باب قرض نیست که قرض صحیح باشد و شرط باطل ، بلکه اصل معامله باطل است .

        مورد جواز بکار بردن حیله در مبادله مثل به مثل
        2897 - از مساله قبل ظاهر شد که حیله در موردی است که بخواهند از معامله مثل به مثل فرار کنند، بدون آنکه زیاده قیمت و ربا در کار باشد. و اما موردی که می خواهند ربا بگیرند، حیله جایز نیست . و اگر در بعض رساله های عملیه این جانب چیزی بر خلاف آن ذکر شده است ، صحیح نیست .
در باره ما  | تماس با ما |  نظر دهی | سایت جایگزین
خدمات تلفن همراه
مراجعه: 253,376,633