احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - قرض، حقوق ماهیانه، بیمه، و بازنشستگى

865 - آیا بر کارمندانی که گاهی مقداری مال از مخارج سالانه آن ها زیاد می آید، با توجه به این که بدهی های نقدی وقسطی دارند، خمس واجب است؟
ج. اگر بدهی بر اثر قرض کردن در طول سال برای مخارج همان سال یا خرید بعضی از مایحتاج سال به صورت نسیه باشد، درصورتی که بخواهد دین خود را از منافع همان سال ادا نماید، مقدار دین از باقی مانده درآمد آن سال استثنا می شود، و در غیراین صورت، تمام درآمد باقی مانده خمس دارد .

866 - آیا قرضی که برای حج تمتع گرفته می شود باید خمس آن داده شده باشد و بعد از پرداخت خمس، باقی مانده آن برایمخارج حج پرداخت شود؟
ج. مالی که قرض گرفته می شود، خمس ندارد .

867 - من در خلال پنج سال مبلغی را به بنیاد مسکن جهت گرفتن زمینی به امید تأمین مسکن پرداخت کردم، ولی تا کنونتصمیمی برای واگذاری زمین گرفته نشده است، لذا تصمیم دارم، آن مبالغ را از بنیاد مسکن باز پس بگیرم، با توجه به این کهقسمتی از آن را قرض گرفته ام و قسمتی را هم از فروش فرش خانه ام و باقی مانده آن را هم از حقوق همسرم که معلّم است،تهیه کرده ام، امیدوارم به دو سؤال ذیل پاسخ فرمایید. 1. اگر بتوانم مبلغ مزبور را پس بگیرم و آن را فقط برای تهیه مسکن (زمین یا خانه) مصرف کنم، آیا خمس به آن تعلّق میگیرد؟ 2. چه مقدار خمس به آن تعلّق می گیرد؟
ج. در فرض مرقوم که پول از راه هدیه یا قرض یا فروش لوازم زندگی تهیه شده، خمس آن واجب نیست .

868 - چند سال پیش از بانک وام گرفته و آن را به مدت یک سال به حساب بانکی ام واریز کردم، و بدون آن که موفق بهاستفاده از آن وام شوم، هر ماه قسط آن را می پردازم، آیا به این وام، خمس تعلّق می گیرد؟
ج. خمس آن مقدار از وام مزبور که اقساط آن را تا سر سال خمسی از منفعت کسب خود پرداخت کرده اید، واجب است .

869 - اینجانب مبالغی به خاطر ساختمان منزل بدهکار هستم و این بدهکاری تا دوازده سال طول خواهد کشید، خواهشمندممرا در رابطه با موضوع خمس راهنمایی فرمایید که آیا این بدهی از درآمد سال استثنا می شود؟
ج. اقساط بدهی ساخت مسکن و مانند آن را هرچند می توان از درآمد کسب همان سال پرداخت نمود، ولی در صورت عدمپرداخت، از درآمد آن سال استثنا نمی شود، بلکه به باقی مانده درآمد سر سال خمسی، خمس تعلّق می گیرد .

870 - کتاب هایی که دانشجو از مال پدر خود یا از وامی که دانشگاه به دانشجویان می دهد، می خرد و منبع درآمدی همندارد، آیا خمس دارد؟ در صورتی که بداند پدر خمس پول کتاب ها را نداده، آیا پرداخت خمس آن واجب است؟
ج. کتاب هایی که با پول وام و یا با پولی که پدر به او بخشیده، خریده شده است، خمس ندارد .

871 - اگر شخصی مبلغی را قرض بگیرد و نتواند آن را قبل از آن سال ادا کند، آیا پرداخت خمس آن بر عهده قرض دهندهاست یا قرض گیرنده؟
ج. بر قرض گیرنده خمس مال قرضی واجب نیست، ولی قرض دهنده اگر مال قرضی را از درآمد سالیانه کارش و قبل از پرداختخمس آن قرض داده است، در صورتی که بتواند تا آخر سال قرضش را از بدهکار بگیرد، واجب است که هنگام رسیدن سال خمسی اش خمس آن را بپردازد، و اگر نتواند قرض خود را تا پایان سال بگیرد، فعلاًً پرداخت خمس آن واجب نیست، لیکن هروقت آن را وصول کرد باید خمس آن را بدهد .

872 - افراد بازنشسته که همچنان حقوق ماهیانه دریافت می کنند، آیا باید خمس حقوقی را که در طول سال دریافت میکنند، بپردازند؟
ج. در صورتی که از مخارج سال اضافه بیاید، پرداخت خمس آن واجب است .

873 - اسیرانی که به پدر و مادر آنان از طرف جمهوری اسلامی در طول مدت اسارت، حقوق ماهیانه پرداخت شده و در بانکپس انداز گشته است، آیا به مال مزبور خمس تعلّق می گیرد یا خیر؟
ج. پول مذکور خمس ندارد .

874 - من به شخصی مبلغی پول بدهکارم، اگر سر سال برسد و طلبکار قرض خود را مطالبه نکند و مقداری از درآمد سالانه کهبا آن می توانم قرض خود را ادا کنم، نزد من موجود باشد، آیا این بدهی از درآمد سالانه استثنا می شود یا خیر؟
ج. بدهی اعم از این که بر اثر قرض گرفتن باشد و یا بر اثر خرید نسیه لوازم خانگی، اگر به خاطر تأمین مخارج سالانه زندگیهمان سال درآمد باشد اگر بخواهد پرداخت نماید، از درآمد سال کسر می شود، ولی اگر برای بدهی های سال های قبل باشد، هرچند مصرف درآمد سالانه برای پرداخت آن جایز است، ولی اگر تا پایان سال پرداخت نشود از درآمد سالانه استثنا نمی شود .

875 - آیا خمس بر کسی که مالی در حساب سالانه اش باقی مانده، و در حالی سال خمسی اش رسیده که بدهکار است، باتوجه به این که چند سال برای پرداخت قرضش فرصت دارد، واجب است؟
ج. بدهی پرداخت نشده چه بدون مدت باشد و چه مدت دار، از درآمد سالانه استثنا نمی شود، مگر این که برای تأمین هزینههای سال درآمد باشد که از درآمد آن سال مقداری را که می خواهد صرف بدهی خود کند، استثنا می شود و به معادل آن ازدرآمد سالانه، خمس تعلّق نمی گیرد .

876 - آیا به مالی که شرکت های بیمه بر اساس قرارداد برای جبران خسارت به بیمه شده پرداخت می کنند، خمس تعلّق میگیرد؟
ج. پولی که شرکت های بیمه به فرد بیمه شده پرداخت می کنند، خمس ندارد .

877 - در سال گذشته مبلغی را قرض گرفته و با آن زمینی خریدم به این امید که افزایش قیمت پیدا کند و بعد از فروش آن وخانه مسکونی فعلی ام، مشکل مسکن خود را در آینده حل کنم، اکنون سال خمسی من فرا رسیده، سؤال من این است که آیا میتوانم آن بدهی را از منفعت کسب سال گذشته ام که خمس به آن تعلّق گرفته، استثنا کنم یا خیر؟
ج. با فرض این که قرض مزبور جهت خرید زمین برای فروش آن در آینده بوده است، از منفعت کسب سالی که در آن قرضگرفته اید، استثنا نمی شود، و پرداخت خمس درآمد سالانه کسب که از مخارج آن سال زیاد آمده، واجب است .

878 - من از بانک مقداری وام گرفتم که وقت پرداخت آن بعد از تاریخ سال خمسی ام فرا می رسد و می ترسم که اگر آنمبلغ را امسال نپردازم، سال آینده قادر به ادای آن نباشم، تکلیف من هنگام رسیدن سال خمسی ام در رابطه با پرداخت خمسچیست؟
ج. اگر درآمد سال را پیش از پایان آن در پرداخت قرض خود مصرف کنید و قرض هم برای افزایش سرمایه نباشد، خمس ندارد،ولی اگر قرض برای افزایش سرمایه باشد و یا قصد پس انداز درآمد سالانه را داشته باشید، پرداخت خمس آن بر شما واجباست .

879 - معمول است که برای اجاره خانه مقداری پولِِ پیش پرداخت می کنند، اگر این پول از منابع کسب باشد، و چند سال درنزد صاحب خانه بماند آیا پس از دریافت بلافاصله باید خمس آن پرداخت شود و در صورتی که بخواهد با همان پول در جایدیگر منزل اجاره کند، چطور؟
ج. خمس تعلّق می گیرد ولی اگر به این پول برای اجاره منزل نیاز دارد می تواند مهلت بگیرد و پس از رفع نیاز پرداخت نماید .