احکام شرعی - نمازهای واجب/ - نمازهای واجب یومیه/ - وقت نماز ظهر و عصر - تطابق با فتوای آیت الله العظمی خویی

729 - اگر چوب یا چیزی مانند آن را راست در زمین هموار فرو برند، صبح که خورشید بیرون می آید، سایه آن به طرف مغرب می افتد. و هر چه آفتاب بالا می آید،این سایه کم می شود. و در شهرهای ما در اول ظهر شرعی ( در رابطه با ظهر شرعي بايد توجه داشت ، ظهر شرعي در بعضي مواقع سال چنددقيقه پيش از ساعت دوازده (به ساعت ظهر كوك ) و گاهي چند دقيقه بعد از ساعت دوازده است . ظهر شرعي عبارت از گذشتن نصف روز است ، مثلا اگر روز دوازده ساعت باشد، پس از گذشتن 6 ساعت از طلوع آفتاب ، ظهر شرعي است . و اگر سيزده ساعت باشد، پس از گذشتن 6 ساعت و نيم از طلوع آفتاب ، ظهر شرعي است . و اگر يازده ساعت باشد، پس از گذشتن 5 ساعت و نيم از طلوع آفتاب ، ظهر شرعي است . (البته همه شهرستانها اينطور نمي باشند.)) به آخرین درجه کمی می رسد،و ظهر که گذشت ، سایه آن به طرف مشرق برمی گردد. و هر چه خورشید رو به مغرب می رود، سایه زیادتر می شود. بنابر این وقتی سایه به آخرین درجه کمی رسید و دومرتبه رو به زیاد شدن گذاشت ، معلوم می شود ظهر شرعی شده است . ولی در بعضی شهرهامثل مکه که گاهی موقع ظهر سایه به کلی از بین می رود، بعد از آنکه سایه دوباره پیدا شد، معلوم می شود ظهر شده است .

730 - چوب یا چیز دیگری را که برای معین کردن ظهر به زمین فرو می برند، شاخص گویند.

731 - ( وقت نماز ظهر و عصر بعد از زوال تا غروب آفتاب است ولي چنانچه نماز عصر را عمدا قبل از نماز ظهر بخواند باطل است مگر اينكه از آخر وقت بيش از آوردن يك نماز مجال نباشد كه در اين فرض اگر كسي تا اين موقع نماز ظهر رانخوانده نماز ظهر او قضا است و بايد نماز عصر را بخواند و اگر كسي پيش از اين وقت اشتباها تمام نماز عصر را پيش از نماز ظهر بخواند نمازش صحيح است و احوطاين است كه آن را نماز ظهر قرار داده و چهار ركعت ديگر به قصد ما في الذمه بجاآورد.) نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند: وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد. و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر اوقضا شده و باید نماز عصر را بخواند. و ما بین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است . و اگر کسی اشتباها نمازظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگری بخواند، نمازش صحیح است .

732 - اگر پیش از خواندن نماز ظهر سهوا مشغول نماز عصر شود و در بین نمازبفهمد اشتباه کرده است ، ( بايد نيت را به نماز ظهر برگرداند، يعني نيت كند...) چنانچه در وقت مشترک باشد، باید نیت را به نمازظهر برگرداند. یعنی نیت کند که آنچه تا حال خوانده ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد می خوانم ، همه نماز ظهر باشد. و بعد از آنکه نماز را تمام کرد، نماز عصر رابخواند. ( پايان مسأله در رساله آيةالله خويي .) و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد، باید نیت را به نماز ظهربرگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عصر را بخواند و احتیاط آن است که دوباره نماز عصر را هم بعد از آن بخواند، و این احتیاط خیلی خوب است .

733 - ( نماز جمعه مانند نماز صبح دو ركعت است ، و امتيازش از نماز صبح اين است كه دو خطبه در پيش دارد. و نماز جمعه واجب تخييري است ، به اين معني كه مكلف در روز جمعه مخير است كه نماز جمعه را بخواند، در صورتي كه شرايطش موجودباشد، يا نماز ظهر را بجا آورد. پس اگر نماز جمعه را بجا آورد، كفايت از ظهرمي كند. (توضيح : آيةالله خويي در رابطه با شرايط وجوب و شرايط صحت نماز جمعه مطالبي را در رساله خود ذكر فرموده اند.)) در روز جمعه انسان می تواند به جای نماز ظهر، دو رکعت نماز جمعه بخواند. ولی احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند، نماز ظهر را هم بخواند، و این احتیاط خیلی مطلوب است .

734 - ( يكي از شرايط واجب شدن نماز جمعه ، داخل شدن وقت است . و آن عبارت اززوال آفتاب است . و وقتش تا برابر شدن سايه شاخص است با شاخص ، بنا بر اظهر.پس هرگاه تا برابر شدن سايه با شاخص ، نماز جمعه را تاخير انداخت ، وقتش خارج شده ، و نماز ظهر را بايد بجا آورد.) احتیاط واجب آن است که نماز جمعه را از موقعی که عرفا اول ظهرمی گویند، تاخیر نیندازد. و اگر از اوایل ظهر تاخیر افتاد، به جای نماز جمعه نمازظهر بخواند.