احکام شرعی - احکام عاریه - تطابق با فتوای آیت الله العظمی فاضل

2344 - عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کندو در عوض ، چیزی هم از او نگیرد.

2345 - لازم نیست در عاریه صیغه بخوانند و اگر مثلا لباس را به قصد عاریه به کسی بدهد و او به همین قصد بگیرد عاریه صحیح است .

2346 - عاریه دادن چیز غصبی و چیزی که مال انسان است ولی منفعت آن را به دیگری واگذار کرده مثلا آن را اجاره داده ، در صورتی صحیح است که مالک چیز غصبی یا کسی که آن چیز را اجاره کرده ( يا از قرائن رضايت او معلوم باشد.) بگوید به عاریه دادن راضی هستم .

2347 - چیزی را که منفعتش مال انسان است مثلا آن را اجاره کرده می تواندعاریه بدهد. ولی اگر در اجاره شرط کرده باشند ( يا عرف از اجاره ، اين را بفهمد كه خودش از آن استفاده كند، نمي تواندآن را به ديگري عاريه دهد.) که خودش از آن استفاده کند، نمی تواند آن را به دیگری عاریه دهد.

2348 - اگر دیوانه و بچه ( و سفيه و مفلس مال خود را عاريه بدهند، صحيح نيست ، اما اگر ولي مصلحت بداند مال كسي را كه بر او ولايت دارد عاريه دهد چنانچه اين كار به مصلحت آنها باشد اشكال ندارد و همچنين جاير است خود بچه با اجازه ولي ، مال خود را درموردي كه مصلحت او باشد عاريه دهد، و نيز مفلس با اذن غرماء(طلبكاران )مي تواند مالش را عاريه بدهد.) مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست ، اما اگرولی بچه مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد و بچه آن مال را به دستور ولی به عاریه کننده برساند اشکال ندارد.

2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

2350 - اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست .

2351 - اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثه او بدهد.

2352 - اگر عاریه دهند طوری شود که شرعا نتواند در مال خود تصرف کند مثلادیوانه شود عاریه کننده باید مالی را که عاریه کرده به ولی او بدهد.

2353 - کسی که چیزی عاریه داده هر وقت بخواهد می تواند آن را پس بگیرد و کسی هم که عاریه کرده هر وقت بخواهد می تواند آن را پس دهد. ( و در صورت اول ، اگر پس گرفتن ، عرفا موجب خسارت عاريه گيرنده شود،بنابر احتياط واجب بايد مهلت دهد.)

2354 - ( عاريه دادن چيزي كه استفاده حلال ندارد مثل آلات لهو و قمار يا ظرف طلا و نقره به جهت استعمال ، باطل است . و اما عاريه دادن به جهت زينت نمودن جايز است اگر چه احتياط در ترك است .) اگر ظرف طلا و نقره را برای زینت اطاق عاریه بدهند اشکال ندارد،ولی اگر برای استفاده حرام بدهند باطل است .

2355 - عاریه دادن گوسفند برای استفاده از شیر و پشم آن و عاریه دادن حیوان نربرای کشیدن بر ماده صحیح است . ( و نيز عاريه دادن حيوانات ديگر براي منافع مشروع آنها اشكال ندارد.)

2356 - اگر چیزی را که عاریه کرده به مالک یا ( يا ولي يا به وكيلي كه در مطلق كارها وكالت داشته باشد و يا به وكيلي كه در خصوص عاريه وكالت دارد بدهد و بعد آن چيز تلف شود، عاريه كننده ضامن نيست ، ولي اگر بدون اجازه صاحب مال يا وكيل يا ولي او آن را به جايي ببرد اگرچه جايي باشد كه صاحبش معمولا به آن جا مي برده مثلا اتومبيل را در پاركينگي پارك كند كه معمولا صاحبش در آن جا پارك مي كرده و بعد تلف شود يا كسي آن را تلف كند يا به سرقت برود ضامن است .) وکیل یا ولی او بدهد و بعدآن چیز تلف شود عاریه کننده ضامن نیست و در غیر این صورت ضامن است اگرچه مثلا آن را به جایی ببرد که صاحبش معمولا به آنجا می برده مثلا اسب را دراصطبلی که صاحبش برای آن درست کرده ببندد.

2357 - اگر چیز نجس را( براي كاري كه شرط آن پاكي است عاريه دهد، مثلا ظرف نجس را عاريه دهدكه در آن غذا بخورند، بايد نجس بودن آن را به كسي كه عاريه مي كند بگويد و امااگر لباس نجس را براي نماز خواندن عاريه دهد لازم نيست نجس بودنش را اطلاع دهد.) برای استعمال خوردن و آشامیدن عاریه دهد بایدنجس بودن آن را به کسی که عاریه می کند بگوید.

2358 - چیزی را که عاریه کرده بدون اجازه صاحب آن نمی تواند به دیگری اجاره یاعاریه دهد.

2359 - اگر چیزی را که عاریه کرده با اجازه صاحب آن به دیگری عاریه دهد،چنانچه کسی که اول آن چیز را عاریه کرده بمیرد یا دیوانه شود، عاریه دومی باطل نمی شود.

2360 - اگر بداند مالی را که عاریه کرده غصبی است باید آن را به صاحبش برساندو نمی تواند به عاریه دهنده بدهد.

2361 - اگر مالی را که می داند غصبی است عاریه کند و از آن استفاده ای ببردو در دست او از بین برود مالک می تواند عوض مال را از او یا از کسی که مال راغصب کرده مطالبه کند و نیز عوض استفاده هایی را که عاریه گیرنده برده می تواند ازاو مطالبه نماید و یا از غاصب بگیرد و اگر عوض مال یا استفاده آن را از عاریه کننده بگیرد او نمی تواند چیزی را که به مالک می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.