3 جمادی الاول
خلع قاهر عباسی از خلافت ( 322 ق)
پس از قتل مقتدر بالله عباسی، به دست سپاهیان مونس خادم، القاهر بالله عباسی، به عنوان نوزدهمین خلیفه سلسله عباسیان به کرسی خلافت رسید.
وی خلیفه ای خمار، هوسباز، سخت گیر و مستبد بود و با ترفندهای گوناگون تلاش می کرد از قدرت و نفوذ وزیران و فرماندهان سپاه بکاهد و خود بر تمامی امور سیطره پیدا کند.
بدین جهت پس از یک سال و اندی خلافت، دستور داد مونس خادم را دستگیر کنند و در صدد دستگیری وزیر قدرتمند دربار، یعنی ابوعلی بن مقله برآمد.
اما ابن مقله و حسن بن هارون، از ترس سخت گیری های قاهر، پنهان شده و در خفا با مخالفان وی رابطه برقرار کردند و هم چنین فرماندهان سپاه وی را از او ترسانیده و به آنان گفتند که وی در دارالخلافه خویش، سردابی کنده و مخالفان خود را در آن زندانی و شکنجه می کند.
سرانجام سپاهیان خلیفه به فرماندهی "سیما" شورش کرده و خواهان خلع خلیفه از مقام خود شدند و بدین منظور به دارالخلافه یورش برده و قاهر عباسی را که در فراز بام حمام پناه گرفته بود دستگیرش کرده و به زندان منتقل نمودند.
بدین سان، به خلافت یک سال و نیمه وی پایان دادند.
(1)
پس از زندانی و شکنجه کردن او، بر چشم هایش میل داغ کشیده و هر دو چشمش را نابینا کردند و آن گاه آزادش نمودند.
وی به مدت یازده سال به همان منوال زندگی کرد و از شدت فقر و تنگدستی و یا تعمداً برای آبروبری بنی عباس در مسجد جامع بغداد گدایی می نمود و سرانجام در سال 333 هجری قمری با نکبت و بدنامی از دنیا رفت.
ابن کثیر، تاریخ خلع قاهر از خلافت را روز سوم و ابن مسکویه و شیخ حر عاملی، روز ششم جمادی الاولی را ذکر کرده اند.
(1)
ممکن است اختلاف این دو قول، از آغاز شورش تا دستگیری وی و انتخاب خلیفه بعدی نشأت گرفته باشد.
یعنی در روز سوم جمادی الاولی، سپاهیان سر به شورش زده و در روز چهارم و پنجم با هواداران خلیفه نبرد کرده و در روز پنجم وی را دستگیر و در روز ششم، خلیفه بعدی را انتخاب کردند.
والله عالم
نک: البدایة و النهایة، ج 11، ص 202؛ تجارب الامم (ترجمه علینقی منزوی)، ج5، ص 383؛ توضیح المقاصد، ص 13 و وقایع الایام، ص 84 و ص 237