مظفرالدین‌شاه، در پاسخ به خواست نهضت عدالتخواهی ایران، با صدور فرمانی اجازه داد برای نخستین‌بار نهادی به نام «مجلس شورای اسلامی» در ایران تاسیس شود.
اما این عنوان، جریان‌های منورالفکر و وابسته به انگلیس را به تکاپو انداخت و آنها شاه را تشویق کردند با تجدیدنظر در متن فرمان خویش، نام این نهاد را «مجلس شورای ملی» بگذارد.
این تکاپو البته نتیجه داد و البته حساسیت برخی از رهبران مشروطه از جمله شیخ فضل‌الله نوری را برانگیخت و موجب اختلاف در نهضت شد.
جریان منورالفکر با تمسک به تعابیر قرآنی "ملت"، «ملی» را همان دینی، معرفی کردند تا از فراگیر شدن اعتراض رهبران هوشمند نهضت جلوگیری کنند.
(تصویر؛ نمایندگان اولین دوره مجلس شورای)
پس از صدور فرمان مشروطیت، نمایندگان دوره اول، طبق ماده نخست نظامنامه تدوین شده، نه بر اساس رأی مردم، بلکه با رأی اصناف، شاهزادگان، علما، تجار و ملاّکین انتخاب می‌شدند.
با این تصور که هر صنف و طبقه، بهتر از سایرین، نسبت به مشکلات خود، آگاه است و نخبگان خود را می‌تواند برای اداره امور معرفی کند.
در تهران 32 نفر و از سایر شهرستان‌ها، به میزان جمعیت، بین شش تا 12تن برگزیده شدند.
حداکثر نمایندگان مجلس برابر نظامنامه، 200 نفر بود.
نخستین دوره انتخابات، روز 25 شهریور 1285 ش برگزار شد.
انتخاب چنین روزی که با 27 رجب 1324 ق، سالروز مبعث پیامبر(ص) همزمان بود، در جلسه روزهای گذشته اشراف و اعیان به تصویب رسیده بود.
تدوین قانون اساسی مشروطه، مهم ترین اقدام این مجلس بود.